Archimedes cùng lối suy nghĩ đầu vào - đầu ra trong lập trình

Archimedes cùng lối suy nghĩ đầu vào - đầu ra trong lập trình

Tin ngắn hàng ngày dành cho bạn
  • Manus đã chính thức mở cửa cho tất cả người dùng rồi đấy mọi người. Cho những ai chưa biết thì đây là một công cụ viết báo cáo (làm mưa làm gió) giống như Deep Research của OpenAI á. Mỗi ngày được miễn phí 300 Credits để nghiên cứu. Mỗi lượt nghiên cứu tiêu tốn tuỳ thuộc vào độ phức tạp của yêu cầu. À với cả họ đang có chương trình tặng miễn phí Credits hay sao á. Như mình thì vào thấy được hẳn 2000.

    Mình dùng thử, so sánh với cùng một lệnh giống như đợt trước dùng bên Deep Research thì nội dung khác biệt nhau hoàn toàn. Manus báo cáo như kiểu viết văn hơn so với OpenAI là các gạch đầu dòng và bảng biểu.

    À lúc đăng ký xong có bắt nhập số điện thoại để xác minh, nếu lỗi thì các bạn đợi qua ngày thử lại xem có được không nhé.

    » Xem thêm
  • Mọi người chắc nghe nhiều về xu hướng tìm kiếm thông tin bằng AI chứ không cần công cụ tìm kiếm như Google nữa rồi đúng không? Không đâu xa ánh xạ vào bản thân thì thấy đúng thật, thi thoảng mới tìm kiếm thôi chứ còn đâu toàn hỏi tụi AI.

    Ngay từ đầu viết blog, thứ mà mình hướng đến là chia sẻ kinh nghiệm chứ không phải là những bài mang nặng tính kỹ thuật, máy móc, hướng dẫn từ đầu... Vì thời điểm đó đã có quá nhiều người làm nội dung này rồi và họ làm rất tốt, tại sao mình phải cố phát minh lại bánh xe? Một điều nữa là tin tưởng độc giả của mình có khả năng tìm hiểu vấn đề. Nếu bạn đọc đủ nhiều các bài viết trên blog thì thấy mình luôn cố gắng chèn thêm các liên kết tham khảo ngoài bài viết, nêu ra vấn đề mở và rất ít khi kết luận chắc chắn một điều gì đó.

    Mình đã cố gắng rèn luyện kỹ năng viết, kỹ năng trình bày và cả cách tương tác với độc giả để mang lại giá trị cho họ. Nhiều lúc ngồi lật lại các con số thống kê thấy lượng đọc bài viết tăng lên lại cảm thấy vui. Nhưng khi nguồn truy cập đến từ Google thì lại thấy buồn, vì điều đó chứng tỏ họ biết đến mình chỉ khi đang cố đi tìm giải pháp, có thể họ chỉ đọc chớp nhoáng, may ra tìm được cách giải quyết và thế là đóng cửa sổ trình duyệt rồi đi như một cơn gió.

    Chừng vài tháng đổ lại đây, một điều khiến mình rất vui đó là lượng người truy cập thẳng vào trang chủ mà không thông qua công cụ tìm kiếm đang tăng dần lên, có nhiều hôm lượng truy cập tự nhiên còn cao hơn cả đến từ Google. Điều đó chứng tỏ độc giả đã có thói quen quay lại trang của mình nhiều hơn và họ tìm thấy được giá trị từ blog mang lại. Vui mừng khôn xiết 🤩

    Bên cạnh đó thì lượng truy cập vào chuyên mục Threads - tức là mục mình đang viết bài này đang cao hơn bao giờ hết. Điều đó chứng tỏ xu hướng đi theo tin nhanh là đúng đắn. Mình có thể ngồi cả ngày để viết tin ngắn cho bạn đọc vì nó rất nhanh mà tiện, không tốn công đi tìm tài liệu để viết, không tốn cả thời gian viết nữa, còn mình thì có rất nhiều thứ để chia sẻ 😅. Nhưng không vì thế mà bỏ bê các bài viết dài, vì dài thì có nhiều thông tin để chia sẻ hơn.

    Vài lời tâm sự thế thôi chứ hơn một tháng nay mình chưa viết bài viết mới nào vì công việc bận quá. Xong lâu dần cứ trì hoãn lại thành lười. À với cả tháng 5 này rất thích hợp để đọc các cuốn sách về cách mạng á. Có hôm đọc đến 2 giờ sáng mới đi ngủ 🥱

    » Xem thêm
  • Mình mới nhìn thấy một trang web khá thú vị nói về các cột mốc đáng nhớ trong lịch sử phát triển Internet toàn cầu: Internet Artifacts

    Chỉ từ 1977 - khi Internet còn nằm trong hộp thí nghiệm thì nhìn xem - giờ đây Internet đã khiến mọi thứ phát triển đến mức nào 🫣

    » Xem thêm

Vấn đề

"Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nhấc bổng quả đất lên" là câu nói nổi tiếng của Archimedes. Nhiều minh chứng cho rằng kể cả có cho ông ta điểm tựa thì cũng phải mất nhiều nghìn năm mới có thể nhấc được. Chưa kể, một đòn bẩy có độ dài không thể tưởng tượng được thì lấy đâu ra. Nhưng trong bài viết này tôi không bàn luận về tính đúng sai của câu nói, có một điều mà tôi thấy suy nghĩ của ông hết sức thú vị: Hãy cho tôi...tôi sẽ...

Hãy cho tôi x, tôi sẽ trả về y là một suy nghĩ đầu vào - đầu ra trong lập trình. Đây là một lối tư duy giải quyết vấn đề rất thông dụng. Thay vì bắt tay ngay vào viết mã, hãy dành thời gian để đánh giá và xem chỗ nào có thể áp dụng được cách hỏi "hãy cho tôi x, tôi sẽ trả về y". Nghe thì quen đấy, có phải bạn từng nghe đến trong bài viết Code thì cứ code nhưng đã bao giờ bạn dành thời gian khai phá tư duy lập trình của mình chưa?.

Một ví dụ đơn giản

Cho dễ hình dung, tôi lấy một ví dụ về tính năng mua hàng đơn giản. Logic của nó trông như thế này:

function createOrder(product, quantity, customer) {
  // tìm thông tin product
  const productInfo = ProductModel.findOne({
    where: {
      product_id: product,
    }
  });
  if (!productInfo) {
    throw new Error('Product not found');
  }

  // kiểm tra số lượng tồn kho
  if (productInfo.quantity < 1) {
    throw new Error('Not enough product in stock');
  }

  // tạo order
  const order = OrderModel.create({
    customer: customer,
    product_id: product,
    quantity: quantity,
    total_price: productInfo.price * quantity,
  });

  return order;
}

Nếu suy nghĩ đầu vào - đầu ra, bạn có thể làm cho mã bên trên trông ngắn gọn và có thể tái sử dụng được. Để làm được điều đó, hãy nghĩ cách tách các phần logic càng nhỏ càng tốt, sao cho chúng thành Pure function được thì càng tốt. Nếu chưa biết đến "hàm thuần khiết" là gì, bài viết Pure Function trong Javascript. Tại sao chúng ta nên biết càng sớm càng tốt? là dành cho bạn.

Ví dụ trên, chúng ta thấy có 3 logic rất rạch ròi: lấy thông tin sản phẩm, kiểm tra số lượng tồn kho và cuối cùng là tạo đơn. Từ đó tách ra thành 3 hàm nhỏ hơn.

Cho tôi id sản phẩm, tôi sẽ trả về thông tin của sản phẩm đó.

function getProductInfo(product) {
  return ProductModel.findOne({
    where: {
      product_id: product,
    },
  });
}

Cho tôi thông tin sản phẩm, tôi sẽ kiểm tra được hàng còn tồn kho không

function checkProduct(productInfo) {
  return productInfo.quantity > 0;
}

Cho tôi tin tin tạo đơn hàng, tôi sẽ tạo đơn hàng và trả về nó.

function createOrder(productInfo, customer) {
  return OrderModel.create({
    customer: customer,
    product_id: productInfo.id,
    total_price: productInfo.price,
  });
}

3 hàm với 3 mục đích rõ rệt, giúp bạn tái sử dụng chúng. Bất cứ khi nào lấy thông tin sản phẩm thì dùng getProductInfo, kiểm tra lượng hàng tồn kho thì dùng checkProduct... Có người hỏi tại sao checkProduct lại phải nhận cả producInfo chứ không phải là mỗi thuộc tính quantity thôi? Để trả lời cho câu hỏi này còn phụ thuộc vào kinh nghiệm của bạn trong dự án. Việc nhận cả productInfo giúp tăng khả năng mở rộng sau này. Ví dụ sau này phát sinh thêm logic phải những sản phẩm có thời gian tạo sau một tuần mới được tạo đơn.

function checkProduct(productInfo) {
  return productInfo.quantity > 0 && productInfo.created_at < moment().subtract(7, "d").toISOString();
}

Dĩ nhiên, bạn có thể tiếp tục tách checkProduct thành những hàm nhỏ hơn nữa nếu đánh giá là cần thiết.

function checkProduct(productInfo) {
  return checkQuantity(productInfo.quantity) && checkDate(productInfo.created_at);
}

Lợi ích của viết hàm đầu vào đầu ra là rất dễ tạo unittest. Vì không có thành phần phụ thuộc (ví dụ như trong hàm lại sử dụng một biến nào đó ở bên ngoài hàm) nên bạn có thể viết các trường hợp để kiểm tra tính đúng đắn của hàm.

Ví dụ, để kiểm tra xem checkProduct có hoạt động đúng như mong đợi, chỉ cần truyền vào productInfo có các trường quantitycreated_at, hàm sẽ trả về kết quả là true/false. Với một đầu vào sẽ cho một đầu ra tương ứng, không phải lo lắng liệu hàm có dùng biến bên ngoài hàm hoặc side effect hay không.

Tóm lại, việc suy nghĩ đầu vào - đầu ra, cùng với khả năng tạo ra các Pure function, hạn chế side effect giúp chúng ta viết ra được chức năng có tính tái sử dụng và dễ unittest.

Cho đến bây giờ, câu nói của Archimedes vẫn không ai kiểm chứng được liệu ông có nhấc được quả đất lên khi có đủ các điều kiện cần hay không. Nhưng hàm của bạn viết ra, chắc chắn có thể kiểm chứng được tính đúng đắn một cách dễ dàng hơn bao giờ hết.

Làm thế nào để suy nghĩ đầu vào đầu ra?

Có một một số cách để giúp bạn rèn luyện suy nghĩ đầu vào - đầu ra. Sau khi đọc những gợi ý dưới đây, điều quan trọng là bạn phải luyện tập bằng cách áp dụng nó thật nhiều trong dự án cá nhân hoặc dự án mà bạn tham gia.

Thứ nhất, dành thời gian để tìm hiểu xem Pure function là gì? Lợi ích của nó mang lại là như thế nào.

Thứ hai, trước khi bắt tay vào làm bất cứ điều gì, hãy dành thời gian đánh giá lại tính năng chuẩn bị triển khai. Tôi đã có bài viết về 4 bước rèn luyện tại Code thì cứ code nhưng đã bao giờ bạn dành thời gian khai phá tư duy lập trình của mình chưa?.

Trong quá trình viết mã, hãy viết một cách tự nhiên. Sau đó kiểm tra lại xem liệu có logic nào có thể tách ra được không? Nếu được thì tách thành Pure function càng tốt.

Lặp lại các bước trên, dần dần bạn sẽ hình thành lối viết đầu vào đầu ra. Sau này, khi chuẩn bị làm một tính năng mới hoặc có tính tương tự như trước, lối tư duy đó ùa về giúp bạn tiết kiệm thời gian khi bắt đầu đánh giá và viết mã.

Tổng kết

Suy nghĩ đầu vào đầu ra không mới, có thể bạn từng sử dụng rồi nhưng chưa để ý đến mà thôi, hy vọng qua bài viết này giúp bạn đọc nhận ra tầm quan trọng của phương pháp suy nghĩ này, từ đó rút ngắn thời gian viết mã và tổ chức mã được tốt hơn.

Cao cấp
Hello

Tôi & khao khát "chơi chữ"

Bạn đã thử viết? Và rồi thất bại hoặc chưa ưng ý? Tại 2coffee.dev chúng tôi đã có quãng thời gian chật vật với công việc viết. Đừng nản chí, vì giờ đây chúng tôi đã có cách giúp bạn. Hãy bấm vào để trở thành hội viên ngay!

Bạn đã thử viết? Và rồi thất bại hoặc chưa ưng ý? Tại 2coffee.dev chúng tôi đã có quãng thời gian chật vật với công việc viết. Đừng nản chí, vì giờ đây chúng tôi đã có cách giúp bạn. Hãy bấm vào để trở thành hội viên ngay!

Xem tất cả

Đăng ký nhận thông báo bài viết mới

hoặc
* Bản tin tổng hợp được gửi mỗi 1-2 tuần, huỷ bất cứ lúc nào.

Bình luận (0)

Nội dung bình luận...